Van onnodig afval naar duurzaam gebruik

Door Marja Bogaards

Een paar jaar geleden zag ik de indrukwekkende documentaire “Plastic China” (Jiu-liang Wang – China – 2016). Hierin wordt getoond dat agglomeraten van dorpen in China containerladingen plastic afval uit de hele wereld sorteren en daarna recyclen tot grondstof. Dat leek toen ver weg, tot er begin dit jaar thuis een nieuwe kliko bijkwam om, naast het groen en papier, ook plastic apart in te zamelen. De confrontatie met mijn eigen verspilling heeft ervoor gezorgd dat ik nu grotendeels verpakkingsvrij boodschappen doe. Stel dat we in de eigen apotheek de omvang en waarde van het geneesmiddelenafval in kaart gaan brengen? Dan biedt deze confrontatie ook inzicht in de verschillende mogelijkheden om bewust met onze waardevolle pillen om te gaan!

Hoe voorkomen we het verspillen van pillen? Actie!

De eigen boodschappenlogistiek veranderen heeft al de nodige voeten in aarde, laat staan het anders inrichten en organiseren van de complexe en vaak onvoorspelbare geneesmiddelen logistiek. Ook al ligt het voorkomen van geneesmiddelenspillage ingewikkelder dan de levensmiddelen thuis, toch denk ik dat apothekers een cruciale rol kunnen spelen. Door slim gebruik te maken van inzicht in ons medicijn-afval in combinatie met onze geneesmiddelen expertise zijn wij in staat het geneesmiddelengebruik op termijn duurzaam te veranderen!

Hiervoor heb ik met GroenErwt een verbeeldend stappenplan bedacht. Iedere (ziekenhuis)apotheek kan in drie stappen van onnodig geneesmiddelen afval naar duurzaam gebruik streven. Hierbij is de visie voor een ideale verspillingsvrije wereld terugvertaald naar de nodige concrete acties voor nu.

Stap 1:

Meet de omvang van de spillage

A = B + C + D

Om inzage te krijgen in de mate van verspilling, is het nodig te weten wat er aan geneesmiddelen is ingekocht (A), wat er is toegediend (B), wat er retour is gekomen (C ) en wat is zoekgeraakt (D), zowel in € als in aantallen.

Dit is een hele praktische stap. Het eenvoudig (handmatig) tellen en meten op (ziekenhuis)apotheek-, afdelings- en/of gebruikersniveau geeft een goede indicatie van de omvang van de spillage ten opzichte van de daadwerkelijke inkoop en het gebruik. Het gaat hierbij niet om de exacte getallen, maar om het creëren van een gevoel bij de grootte van en verhoudingen tussen deze vier hoofdstromen.

In ons huidig zorgsysteem zijn we gevoeliger voor financiële prikkels op de korte termijn dan voor een duurzame toekomst. Door aan te sluiten bij de (nu nog hoofdzakelijk) financiële prikkels rondom omzet geneesmiddelen, volgen duurzame prikkels op termijn.

Stap 2:

Stuur op trends in spillage

A = B + c

Met een overzicht van de hoofdstromen is het mogelijk de A t/m D verder te specificeren. De uitdaging hierbij is de onnodige verspilling (D) helemaal te reduceren tot nul en de retourstroom te verminderen (kleinere c). Dit heeft een duurzaam effect doordat er én minder weggegooid wordt én er ook minder inkoop nodig is.

Door gebruik te maken van (bestaande) Business Intelligence en/of dashboards voor het overzicht van de diverse stromen, krijg je vaak onverwachte inzichten als bijvangst. Al deze data samen geven waardevolle informatie wat inzage in verspilling juist ook op kan leveren binnen de eigen organisatie.

Stap 3:

Streef naar duurzaam en doelmatig pillen gebruik

a = b

Inzicht in het gebruik en retouren uit stap twee, biedt een aangrijpingspunt om nog gedetailleerder in te zoomen op het gebruik (B) van specifieke patiëntengroepen of op afdelingsniveau.

Maatwerk op patiëntniveau door bv. korter pijnmedicatie na operatie voor te schrijven, het reduceren van polyfarmacie of het afbouwen van chronische medicatie. Of welke antibiotica worden gebruikt en zijn er alternatieve keuzes te maken die minder schadelijk zijn voor het oppervlakte water?

Verminderen van gebruik aan medicatie (kleinere b) heeft ook direct invloed op de benodigde inkoop (kleinere a) en daarmee een duurzame en maatschappelijke impact.

Wat mij betreft komt de expertise van de apotheker bij deze stappen maximaal tot zijn recht. Want als geneesmiddeldeskundigen zijn wij betrokken bij alle onderdelen in het medicatieproces: van inkoop, in gesprek met voorschrijver en zorgverzekeraar én als directe zorgverlener van de patiënt. En dat biedt de mogelijkheid ons te profileren als duurzame apothekers.

Het stappenplan is te downloaden in een verbeeldend klein boekformaat. Zie Stappenplan MINDER VERS-PIL-LEN

Ter inspiratie

Het is altijd een risico om een complex probleem te reduceren tot een eenvoudige rekensom. Dit kan ertoe leiden dat er te simpel gedacht gaat worden over de complexe uitdagingen waar we voor staan en dat “leken” ermee aan de haal gaan. Ik denk dat we ons niet door deze angst moeten laten weerhouden en dit moeten gaan doen. Zo blijven we zelf aan het roer.

Het doel van deze praktische drietrapsraket is dan ook om klein te beginnen het verspillingsprobleem te verbeelden. Als apothekers daarbij de juiste kritische vragen durven te stellen. Én elkaar uitdagen en inspireren tot het hoogst mogelijke ambitieniveau: tot aan de sterren en daar voorbij!

Inspiratie-links:

CONTACT

06 48 49 44 85
info@groenerwt-transfarmacie.nl

WAAR TE VINDEN

In het groene landschap, net buiten Den Haag

KLEINE LETTERS

Algemene Voorwaarden
KvK 77 39 16 40

“Duurzaamheid biedt farmacie nieuw perspectief” Stappenplan MINDER VERS-PIL-LEN